SOEMO in de klas

SOEMO in de klas

Bijna iedere week praten we met elkaar over het omgaan met emoties en over sociale vaardigheden. Er wordt door mij een verhaal voorgelezen, soms moeten kinderen een werkblad invullen en we spelen situaties uit voor de klas.
Op het eind van de les sluit ik altijd af met een paar samenvattende tips. Die zet ik ook steeds op papier zodat de kinderen er nog eens naar kunnen kijken als ze het nodig hebben, en zodat ouders weten wat we kinderen adviseren. Een paar tips zijn hieronder na te lezen voor groep 6.

Baas  zijn: 
Leiders: Ik leid het overleg en ik let erop dat iedereen evenveel te zeggen heeft.
Volgers: Ik kom voor mezelf op, niemand kan de baas over mij spelen.

Zeggen dat je iets niet leuk vindt:
Ik praat met ‘ik-zinnen’ waarin ik vertel wat ik voel.
Ik noem een middenweg om samen tot een oplossing te komen

Boos:
Ik kom voor mezelf op met woorden, niet met mijn lijf.
Ik haal er een volwassene bij als ik het zelf niet opgelost krijg.

Zeggen dat je ergens niet aan mee wilt doen:
Ik sta stevig (hoofd omhoog, benen wijd, schouders naar achteren) en vertel duidelijk dat ik niet mee doe.
Ik leg uit waarom ik niet mee wil doen.
Ik geef de ander de tip om zelf ook niet mee te doen,  als het gaat om iets wat niet mag of iets wat anderen kan kwetsen.

Bekijk de video

Soemo in de klas

In de rest van de week kun je verder praten over het onderwerp. Er worden suggesties voor gegeven. Een onderwerp is vooral 'hot', als er een relatie ligt naar wat net is gebeurd. De methode is flexibel in te zetten in de (combinatie)groepen. Op de registratiekaart houdt u bij wat reeds aan de orde is geweest.

De SOEMO kaarten

De SOEMO kaarten vormen samen een methode om preventief de sociaal emotionele ontwikkeling van kinderen uit het basisonderwijs te stimuleren. De nadruk van deze methode ligt wel degelijk op preventie: de auteur wil niet wachten tot het gedrag van één of enkele leerlingen ontspoort om in te grijpen, hij wil dat juist vermijden. Door preventief te werken aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen kan dit gebeuren in een positieve sfeer. De auteur verwacht dat deze methode op termijn voor de leerkracht een besparing van tijd en energie zal betekenen.

Ieder kind uit de basisschool een sociaal-emotioneel competente leerling. Dat is het ultieme doel van deze methode. Dat betekent dat iedere leerling in staat moet zijn om op een adequate manier om te gaan met zichzelf, met andere kinderen, met volwassenen en met zijn omgeving. Kortom, ze moeten zich al op jonge leeftijd herkennen in en verbonden weten met algemeen gewaardeerde waarden en normen.

Sociaal-emotionele competentie

Het ontwikkelen van de sociaal-emotionele competentie is afhankelijk van drie belangrijke voorwaarden:

- Sociaal-emotionele woordenschat (bijv. boos, heimwee, schelden) begrijpen.
- Sociaal-emotionele vaardigheden verwerven (bijv. een afspraak afzeggen, niet tussen mensen doorlopen die met elkaar praten).
- Sociaal-emotionele vergissingen (bijv. iedereen is te vertrouwen, Brutalen hebben de halve wereld) vermijden.

Net rond deze drie voorwaarden zijn de SOEMOkaarten opgebouwd. Zij willen de school helpen om systematisch aan het ontwikkelen van de sociaal-emotionele competentie te werken.

4 mappen

De kaarten zijn verdeeld over 4 mappen, elk met een aanduiding van de groepen waarvoor ze bedoeld zijn, wat niet wegneemt dat men ze ook in andere leerjaren kan gebruiken:

Map 1: Groepen 1, 2 en 3 (België: 2e en 3e kleuterklas, 1e leerjaar).
Map 2: Groepen 3, 4 en 5 (België: 1e, 2e en 3e leerjaar).
Map 3: Groepen 5, 6 en 7 (België: 3e, 4e en 5e leerjaar).
Map 4: Groepen 7, en 8 (België: 5e en 6e leerjaar).

In elke map komen de 3 voorwaarden aan bod. Deze zijn gemakkelijk te herkennen aan hun kleurcode:

- Sociaal-emotionele woordenschat: zwart.
- Sociaal-emotionele vaardigheden: blauw.
- Sociaal-emotionele vergissingen: rood.

Sommige woorden en vaardigheden komen slechts in één map aan bod, andere dan weer in verschillende mappen. In deze gevallen zien we dan dat het niveau ervan (abstractheid, complexiteit, ...) toeneemt. In de jongere groepen of klassen wordt er heel wat aandacht besteed aan het aanleren van vaardigheden en heel wat minder aan vergissingen, in de oudste groepen of klassen is dat net andersom.

Opbouw van de kaarten

Elke kaart heeft op het eerste blad een grote tekening die verband houdt met de inhoud ervan. Op de volgende pagina's wordt de inhoud ingeleid met een verhaal, situatieschets, uitgangsvraag of iets van die aard. Vervolgens wordt de manier beschreven waarop de leerkracht de inhoud kan verwerken. De noodzakelijke materialen zijn terug te vinden in de bijlagen. Wanneer een kaart afgewerkt is, kan de tekening op het eerste blad als geheugensteun in de klas worden opgehangen.

Direct klaar voor gebruik

In tegenstelling tot veel andere methoden voor het verwerven van sociaal-emotionele competenties munten de SOEMO kaarten uit door hun concrete inhoud, praktische uitwerking en overzichtelijke uitwerking. Hierdoor hebben ze ook een heel ruim toepassingsgebied.

- Een methode om systematisch doorheen de basisschool aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen te werken.
- Een bronnenboek voor iedereen die een eigen leerlijn voor de sociaal-emotionele ontwikkeling wil uitwerken.
- Een inspiratieboek voor iedereen die rond waarden en normen wil werken en op zoek is naar concrete uitwerkingsmogelijkheden.