Is SiDi PO geschikt voor scholen met veel kinderen met een niet-Westerse achtergrond?

Is SiDi PO geschikt voor scholen met veel kinderen met een niet-Westerse achtergrond?

Vraag van een school:
Voor ons bestuur zijn we ons aan het oriënteren op een signaleringsinstrument om begaafde leerlingen eerder en beter te zien. Onze populatie leerlingen is echter veelal niet westers. Van de meeste iq testen is bekend dat deze niet altijd betrouwbaar zijn voor kinderen met een niet westerse culturele achtergrond. Ik vraag mij af in hoeverre dit voor Sidi PO geldt. Is dit een geschikt instrument voor onze scholen?

Antwoord van Jan Kuipers:
Dank voor de vraag. En wat mooi dat jullie streven naar een betere wijze van signaleren van de leerlingen op jullie scholen. We zijn graag bereid je te helpen met het zoeken naar een geschikt signaleringsinstrument en jou nader te informeren over SiDi PO. Hierbij ons uitgebreide antwoord. Mocht je nog vragen hebben, laat het dan gerust weten, we helpen je graag verder.

Jan Kuipers, onderwijsadviseur hoogbegaafdheid en auteur van SiDi PO

1.
Uit een zeer recent onderzoek van Femke Hovinga blijkt dat er grote verschillen bij leerkrachten zijn in signalering van jongens en meisjes en maakt ook de achtergrond van kinderen duidelijk verschil in de kans om als hoogbegaafd kind gesignaleerd te worden. Zo zijn een lage sociaal economische status en een niet-westerse herkomst van leerlingen factoren die maken dat hoogbegaafdheid bij kinderen minder snel wordt herkend. Veel van deze kinderen worden onderschat en zullen daardoor minder goed passend onderwijs ontvangen. Uit dit onderzoek blijkt dus dat een niet-westerse achtergrond een grote belemmering is in het signaleren van talent. Voor jullie waarschijnlijk wel een herkenbaar beeld. Daarbij is duidelijk dat talent/begaafdheid breder is dan alleen een hoog IQ.

2.
Ik neem aan dat je de site www.sidipo.nl reeds hebt bekeken. In SiDi PO staan twee doelen centraal:
- Een indicatie van leerlingen met een cognitief talent/leerlingen met kenmerken van hoogbegaafdheid in beeld brengen.
- Het in kaart brengen van de leerbehoeften van deze leerlingen.

We beschouwen hoogbegaafdheid als een concept en niet als label, we plakken geen etiket op een leerling. Een cognitief talentvolle leerling heeft het in zich om tot excellente prestaties te komen. Talenten komen tot ontwikkeling als deze worden gestimuleerd en als er gestreefd wordt naar een goede match tussen de leerbehoefte en een passende omgeving.

Leerbehoefte:
Een leerbehoefte is datgene wat de leerling moet leren om tot optimaal leren en presteren te komen. Er is sprake van een leerbehoefte als de leerling belemmeringen ervaart die optimaal leren in de weg staan, zoals angst voor toetsen en slecht kunnen omgaan met tegenslagen.

Daarbij houden we in SiDi PO ook rekening met maatschappelijke invloeden en sociaal-economische omstandigheden van een gezin die van invloed zijn op de kansen van leerlingen. Gezinnen die kampen met armoede en slechte huisvesting hebben grote zorgen en daarbij komt het bieden van een stimulerende opvoedings- en onderwijsomgeving vaak op de tweede plaats. Onderzoek bevestigt dat kinderen in zo’n thuissituatie minder goed presteren op school, ook al zijn ze even intelligent als kinderen uit een gezinssituatie waarin deze zorgen niet spelen. 

Hetzelfde kan gelden voor kinderen met een migratieachtergrond. Het lastige is dat bij deze kinderen de taal en de culturele bagage het beeld van talent in een Nederlandse school kan vertroebelen. Het is zaak om extra goed naar mogelijke signalen van cognitief talent te kijken. Concreet betekent dit vertrouwen schenken, de lat hoog leggen, het voordeel van de twijfel geven en niet uit voorzichtigheid een lager aanbod bieden. 

Onderwijsbehoefte:
Een onderwijsbehoefte is wat een leerling nodig heeft om tot optimaal leren te komen. De onderwijsbehoeften verschillen per kind, een kind met dyslexie heeft andere onderwijsbehoeften dan een kind met kenmerken van hoogbegaafdheid. De onderwijsbehoefte kan betrekking hebben op diverse aspecten van het onderwijs, zoals de instructie, leerstof, leertijd, de feedback, de werkvormen, motivatie of de leeromgeving. Het zal duidelijk zijn dat leerkrachten altijd oog moeten hebben voor de thuissituatie van leerlingen. Een kind in een kwetsbare thuisomgeving zal net even iets meer zorg en aandacht vragen dan een kind die niet in zo’n situatie zit. Goed onderwijs begint in alle gevallen met een liefdevolle betrokkenheid en aandacht voor het kind achter de leerling. Vertrouwen uitstralen, zodat leerlingen zich gezien voelen.

In SiDi PO maken we een koppeling tussen leerbehoeften en onderwijsbehoeften. In het Handboek SiDi PO staan veel voorbeelden van leer- en onderwijsbehoeften en passen allemaal in het spectrum van emotionele, mentale, sociale en leerstrategische vaardigheden.

De lijsten in SiDi PO gaan concreet in op het in kaart brengen van deze talenten en behoeften. In de fase van de Signalering ligt het accent op het in beeld brengen van een indicatie van het talent, vanaf de peuterleeftijd. In de Algemene diagnose vragen we van de leerkracht en ouders om inzicht te geven over het talent, over het welbevinden en mogelijke belemmeringen in het leren. De leerling zelf kan een beeld geven van zijn schoolbeleving. Er wordt inzicht gegeven over tevredenheid, leerhouding, leerresultaten, leergevoel, vriendschappen en de relatie met leerkrachten. Met de lijsten over Toetsen wordt het cognitief niveau van de leerling in beeld gebracht. De Verdiepende diagnose biedt mogelijkheden om een breed beeld van belemmerende factoren te krijgen van leervaardigheden en van het leergevoel van de leerling. Ook kan een indicatie van onderpresteren worden gegeven.

In alle lijsten worden conclusies getrokken en concrete adviezen gegeven. Met het Model van Talentontwikkeling kunnen deze conclusies en adviezen op een inzichtelijke wijze in een totaal perspectief met ouders en leerlingen worden besproken.

3.
In SiDi PO hebben we een blog opgenomen waarin we specifiek ingaan op signaleren van slimme leerlingen met een migratieachtergrond. Enkele tips uit deze blog:

Kijk vooral naar de leersnelheid, hoe snel is de leerling in het begrijpen en spreken van de Nederlandse taal? Als een leerling zonder hulp van ouders cognitief hoog presteert, dan heeft het bewezen het te kunnen.

Kijk of ze nieuwe dingen heel snel oppikken of ze onverwachte kennis hebben of laten zien dat ze heel creatief denken. Kijk ook eens welke verantwoordelijkheden ze hebben in de thuissituatie en hoe ze daar mee omgaan.

Leg de lat hoog, geef ze het voordeel van de twijfel, dus niet uit voorzichtigheid een lager aanbod. Geef ze vertrouwen in zichzelf en een uitdagende opdracht, zodat ze zich gezien voelen.’Denk en handel niet op basis van vooroordelen, maar op basis van vertrouwen. Spreek naar het kind vertrouwen uit.

Ook noemen we in deze blog veel concrete tips om te signaleren:



4.
In SiDi PO bieden we de mogelijkheid dat ouders lijsten invullen in de eigen taal. We hebben de relevante oudervragenlijsten beschikbaar in Engels, Arabisch, Turks, Frans, Oekraïens, Pools, Russisch, Tigrinya, Chinees en Spaans. Daarmee kunnen ouders een relevante bijdrage leveren in het proces van signaleren. 

5. 
We bieden de mogelijkheid om de e-learning 'Signaleren hoogbegaafdheid met SiDi PO' te volgen over het gebruik van SiDi PO. Na het doorlopen van deze e-learning: 

• Ken je de achtergrond, visie en onderbouwing van SiDi PO;
• Weet je welke lijsten in SiDi PO beschikbaar zijn;
• Weet je hoe je cognitief talent of hoogbegaafdheid kunt signaleren;
• Weet je op welke wijze je deze lijsten kunt gebruiken om de leer- en onderwijsbehoefte in kaart te brengen;
• Kun je met de conclusies en adviezen een passend aanbod formuleren.

Het is wellicht een idee om de intern begeleiders deze e-learning te laten volgen, met het oog op een eenduidige kijk op signaleren met SiDi PO.

6. 
Eén van de specialisten hoogbegaafdheid van Cedin, Martijn Nouwens, heeft de opleiding Ritha/Echa, specialist in gifted education afgerond en zijn afstudeeronderzoek gaat over hoogbegaafdheid bij anderstalige kinderen in de klas. Hij heeft hierover ook een training ontwikkeld en kan scholen helpen om het signaleringsproces voor deze leerlingen te verbeteren. Omdat hij ook zeer thuis is in de SiDi PO werkwijze kan hij jullie wellicht van dienst zijn.

Jan Kuipers, onderwijsadviseur hoogbegaafdheid en auteur van SiDi PO

Back to Top