hoogbegaafdheid

Vraag van een school:
We kregen een vraag van een school: Is het beter om het eerste halfjaar van groep 3 nog niet aan de plusklas te beginnen?

Antwoord van Jan Kuipers:
In deze blog gaan we uitgebreid in op deze vraag. We geven uitleg hoe de plusklas ingericht kan worden en wat het advies is over het moment van starten van de plusklas.

Jan Kuipers, onderwijsadviseur hoogbegaafdheid en auteur van onder meer Levelwerk en Een plus voor de plusklas.

Vraag van een school:
Voor ons bestuur zijn we ons aan het oriënteren op een signaleringsinstrument om begaafde leerlingen eerder en beter te zien. Onze populatie leerlingen is echter veelal niet westers. Van de meeste iq testen is bekend dat deze niet altijd betrouwbaar zijn voor kinderen met een niet westerse culturele achtergrond. Ik vraag mij af in hoeverre dit voor Sidi PO geldt. Is dit een geschikt instrument voor onze scholen?

Antwoord van Jan Kuipers:
Dank voor de vraag. En wat mooi dat jullie streven naar een betere wijze van signaleren van de leerlingen op jullie scholen. We zijn graag bereid je te helpen met het zoeken naar een geschikt signaleringsinstrument en jou nader te informeren over SiDi PO. Hierbij ons uitgebreide antwoord. Mocht je nog vragen hebben, laat het dan gerust weten, we helpen je graag verder.

Jan Kuipers, onderwijsadviseur hoogbegaafdheid en auteur van SiDi PO

Vraag van een school:
Hoe verhoudt zich de afname van de Snelle screening in relatie tot kinderen met een migratieachtergrond? Is SIDI PO dan passend?

Antwoord van Jan Kuipers:
Signaleren is veel meer dan het invullen van een lijst. Het gaat vooral om wat je waarneemt bij de leerling. Dat geldt in elke situatie, ook voor leerlingen met een migratie achtergrond. Sommige leerkrachten hebben een sterk intuïtief gevoel. Zij zeggen: “Ik kan het niet goed verklaren, maar mijn gevoel zegt…” Ik noem dat intuïtie en ben altijd heel blij als leerkrachten dit durven te benoemen. Ik las ergens eens een uitspraak: “Intuïtie is die kennis die je niet onder woorden kunt brengen.” De kracht van intuïtie wordt groter naarmate je meer kennis van zaken hebt. Intuïtie is dus geen loos subjectief, een te negeren signaal, maar juist een teken van vakmanschap.

Manon Hof-Steennis, auteur van Nooitgedacht

Nooit gedacht dat ik ooit echt een magisch boek over mindset zou schrijven. Schrijfster van een eigen kinderboek, dat leek me iets geweldigs! Ik ben gek op mooi vormgegeven boeken en die vind je best vaak op de kinderafdeling. Het liefst met kleurrijke illustraties én iets ‘extra’s’, iets ‘anders’ dan zomaar gewoon een mooi leesboek. Iets wat je aanzet tot denken of waarover je samen in gesprek kunt gaan.

“Ik heb een hoogbegaafde leerling in de klas die niet mee wil doen met de muziekles. Hoe zorg ik ervoor dat deze leerling toch meedoet?”

Lous van der Mijl

Regelmatig hoor en lees ik dit soort vragen. Logische vragen, want (hoog)begaafde leerlingen zijn anders, denken anders en voelen anders dan de gemiddelde leerling. Als vakleerkracht Muziek en moeder van twee hoogbegaafde kinderen vond ik het jammer dat er geen boek bestond over muziekonderwijs aan deze doelgroep.

Tijd voor verrijking

We kregen van een school de volgende vraag: “In de handleiding van Levelwerk wordt gesteld dat je gemiddeld één tot anderhalf uur per dag in moet ruimen voor verrijkingswerk. Bij ons op school zijn de meeste groepen best ver met compacten, herhalingslessen vervallen, ze maken lang niet alles van de lessen etc. Maar dan lukt het echt niet om aan die tijden voor Levelwerk te komen. Wat kunnen we beter doen?”

Antwoord van Jan Kuipers

Er zijn verschillende manieren om een goed en passend aanbod te realiseren.

SiDi PO en de wetenschappelijke onderbouwing

Jan Kuipers, auteur SiDi PO

In hoeverre is SiDi PO betrouwbaar, met andere woorden: krijg je met het invullen van de lijsten een reëel beeld van de leerling?

Internationaal onderzoek geeft aan dat een combinatie van verschillende methoden de beste resultaten oplevert in de signalering.

De vraag achter het antwoord ‘Ik weet het niet.’

Ragnild Zonneveld, onderwijsadviseur hoogbegaafdheid en auteur van Spiegelschrift

Max haalt zijn smalle schouders op en verbergt zijn fronsrimpel achter zijn sluike haar. Hij kijkt naar beneden en is niet van plan om meer te zeggen. Ik stap over naar een ander onderwerp. Meteen klaart zijn gezicht op en doet hij weer enthousiast mee. Dat zet mij aan het denken.

Executieve functies trainen met F1 Cards

Bouke van der Meulen, auteur F1 cards en Leren leren racespel

Juist voor meer- en hoogbegaafden is het belangrijk om een weloverwogen aanpak aan te leren waarbij ruimte is voor autonomie, interesse en ondersteuning. Zij racen over het algemeen door hun schoolwerk en behalen daardoor niet altijd het beste resultaat of lopen later zelfs vast.

Let’s chat – nu met uitbreidingsset

Bouke van der Meulen, auteur van Let's chat, Leren leren racespel en Divergento

Als leerkracht ben ik altijd nieuwsgierig naar de kinderen in mijn klas. Hoe voelen ze zich, hoe denken ze over school, wat willen ze (later) bereiken, waar zijn ze trots op, wat doen ze het liefst en hoe gaan ze om met vrienden?

Bij Divergento! gaat het om creatief denken, associëren en combineren.
Voor iedereen van 7-99 jaar.

Bouke van der Meulen, auteur van Divergento, F1 Cards en Let's chat.

Daar komen de kaartjes van Divergento! op tafel. De kaartjes worden flink gehusseld en omgekeerd neergelegd op tafel. Dan pakken drie spelers elk zes kaartjes uit de pot en beginnen aan het woordspel Divergento!

5 tips om slimme peuters uit te dagen

Ragnild Zonneveld, onderwijsadviseur hoogbegaafdheid.

Heb je in jouw groep ook peuters die heel slim zijn en verder lijken te zijn dan de andere kinderen? Ze lijken al toe aan de basisschool. Ze stellen vragen die je niet verwacht en spelen liever met oudere kinderen.

Begeleiding door de leerkracht

Vraag van een school:
Wij werken met levelwerk en wij merken dat het uitvoeren van levelwerk ongeveer 1 á 1,5 uur per dag kost. Nu is onze vraag: wat is jullie ervaring qua begeleidingsuren van levelwerk aan een groepje leerlingen?

Antwoord van Jan Kuipers, specialist hoogbegaafdheid:
Levelwerk is geen leerlijn voor uitsluitend zelfstandig werken. Bij zelfstandig werken werkt de leerling aan opdrachten, waarbij er sprake is van een gerealiseerd leerniveau.

Overgang van po naar vo, nieuwe lijst in SiDi PO 

Jan Kuipers, auteur van SiDi PO

Binnenkort start de fase van de aanmelding voor het voortgezet onderwijs voor groep 8 leerlingen. Spannend voor leerlingen en ouders, want het is een belangrijke stap. De verplichte Eindtoets is een onderdeel, maar goede informatie van de leerkracht is minstens zo belangrijk. Voor hoogbegaafde leerlingen kan deze stap soms moeizaam verlopen.

Het (mis)matchmodel: begaafd onderwijs vanuit bio-ecologisch perspectief

Ragnild Zonneveld, auteur van Spiegelschrift

In de dagelijkse praktijk zie ik vaak hoogbegaafde kinderen, die om de een of andere reden tegen knelpunten in hun ontwikkeling zijn aangelopen. Die zijn vastgelopen in het onderwijs en/of in zichzelf. Hoogbegaafdheid lijkt daarin regelmatig de verklarende factor, maar is zelden de enige.

Jaarlijkse screening weer mogelijk

Jan Kuipers, auteur van SiDi PO

Met de Sidi PO neem je de jaarlijkse screening af door de lijst "snelle screening" voor alle leerlingen in te vullen. Maar is dat de enige en goede manier?

Bouke van der Meulen, auteur Let’s chat

Deze vraag kwam bij een teambijeenkomst over hoogbegaafdheid ter sprake. Er werd een lijstje met de kenmerken van pientere en hoogbegaafde leerlingen getoond. Ik vond de benadering niet erg overtuigend. Moet je dit lijstje afvinken om te zien waar de leerling het best past? Klopt de indeling op het lijstje? Zou de opsomming van kenmerken niet uitgebreider zijn?

Voor cognitief talentvolle en (hoog)begaafde leerlingen zijn er op school drie momenten die spannend zijn: de start in groep 1, de overgang van groep 2 naar 3 en de overgang van groep 5 naar 6.

Jan Kuipers, auteur van Sidi PO

Emmi Visser, auteur Denken in Getallen

Goed nieuws voor basisschoolleerlingen die snel kunnen leren: de nieuwe rekenmethode Denken in Getallen biedt volop uitdaging om de hersenen eens stevig te laten kraken.

Compacten en verrijken

In deze blog geef ik tips over een beredeneerd aanbod voor groep 1 en 2 en over compacten en verrijken vanaf groep 3 (bron: Kei in hoogbegaafdheid).

Jan Kuipers, auteur van ScanHB, Sidi PO en Levelwerk

Externe hulp bij Levelwerk vereist?

Sherrill Woldberg, onderwijsadviseur

In de maanden voor en vlak na de zomervakantie oriënteren scholen zich op materialen, methoden en andere zaken die de moeite waard zijn om aan te schaffen. Om meer- en hoogbegaafde kinderen passend onderwijs te bieden, wordt op veel scholen Levelwerk aangeschaft.

Bouke van der Meulen, auteur van F1 Cards

Heel vaak kreeg ik vragen van collega’s over geschikte verrijkingsopdrachten voor in de plusklas en dan ook nog compleet met een stappenplan en logboek. 

´Wat doen jullie voor opdrachten in de plusklas? Werken jullie ook aan de executieve functies en hoe? Welke thema’s gebruiken jullie? Hoe ziet een les er uit? Mag ik eens kijken hoe jullie het doen?´

De kwaliteit van onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen - ScanHB

Jan Kuipers, auteur ScanHB

De kwaliteit van het onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen blijft onverminderd in de belangstelling staan. Er zijn mooie ontwikkelingen en schoolteams groeien in hun vakmanschap. Veel samenwerkingsverbanden hebben in 2020 een subsidie ontvangen. Hiermee kunnen ze samen met schoolbesturen nog meer stappen zetten.

Ontwerpend leren: doorlopende technieklijn voor de hele basisschool.

Leerlingen gaan met de technische opdrachten en activiteiten uit Levelwerk en de box Techniek en Wetenschap  aan de slag om techniek echt te begrijpen. Ze worden aangezet om de uitdagende opdrachten te maken en te doorgronden. Eduforce  heeft extra opdrachtkaarten ontwikkeld, zodat leerlingen niet alleen een techniekmodel in elkaar zetten, maar er ook echt mee aan het werk gaan.

Levelwerk in groep 3

Jan Kuipers, specialist hoogbegaafdheid

Veel scholen bieden slimme kinderen in groep 3 Levelwerk aan. Levelwerk zet in op een hoog niveau, met pittige opdrachten die kinderen aanzetten tot ‘leren leren’. We krijgen van tijd tot tijd vragen over Levelwerk in deze groep.

Vraag leerkracht:

Is er een advies op welk moment je de vragenlijsten van SiDi PO afneemt en worden alle leerlingen gescreend?

Antwoord Jan Kuipers:

SiDi PO is een toolbox, waarbij de leerkracht zelf kiest wat hij/zij nodig heeft om de leerbehoefte van leerlingen te bepalen. Wij schrijven niets voor en geven geen advies over het juiste tijdstip van afnemen.

Opdracht Levelwerk
Groep 6 en 7: blok 3 ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’
Groep 8: blok 2 ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’

Vraag leerkracht

Op de Levelwerkkaart van groep 6, 7 en 8 staat een opdracht over de les ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’. Is dit een werkblad? Of staat dit in een boekje? Ik kan het nergens vinden. Kunt u mij vertellen waar dat staat?

Jan Kuipers, auteur van Levelwerk

Vraag leerkracht

Ik heb een overzicht waarmee je kunt bepalen welke leerlingen in aanmerking komen voor Levelwerk. Dat zijn de kinderen die bij doortoetsen (+ 6 maand) nog steeds een I of II scoren op Begrijpend Lezen en Rekenen/Wiskunde.

Let´s chat -uit de praktijk-

Bouke van der Meulen, ontwikkelaar van Let's chat

‘Jesper van groep 6 is heel bijzonder, maar soms ook lastig. Wat zou ik kunnen doen met hem?’ Dat is de vraag van juf Jeanette aan mij.
‘Hoe goed ken je hem? Heb je al eens een gesprek met hem gevoerd?´ reageer ik.

Leren leren racespel

Bouke van der Meulen, ontwikkelaar van het Leren leren racespel

Het Leren leren racespel speel ik vanuit mijn rol als plusklasleerkracht graag met mijn leerlingen. Zowel hoogbegaafde als reguliere kinderen kunnen aan de slag met dit spel. Het racespel staat symbool voor het feit dat leerlingen (soms) veel te snel door hun werk ‘racen’.

Brigitte Bosman, auteur Rekenkundig

Er is een alternatief ontwikkeld voor Topklassers Wiskunde deel 2: Rekenkundig groep 8. Bij de serie Rekenkundig  is de inbreng van de kinderen groot en de antwoorden moeten vaak gemotiveerd worden.

Verrijkingsmateriaal om van te smullen

Henriëtte Dekker, ECHA- Specialist (hoog)begaafdheid bij Smart-Ease.

Ik kom voor mijn werk regelmatig op scholen. Nadat we hebben doorgenomen aan welke eisen het verrijkingsmateriaal moet voldoen, volgt al snel de volgende vraag: “Als leerkracht heb ik weinig tijd. Wat kan ik dan aanbieden en waar is dat te vinden?”

Gek op creatief schrijven

Anita Middel, coauteur Struis de Schrijfvogel en auteur bij Jules Plus.

De kinderen van groep 7/8 van De Schatkamer in Biddinghuizen zijn gek op creatief schrijven. Op de vraag van juf Anne of ze mee wilden werken aan een filmpje over Struis de Schrijfvogel waren alle vingers direct omhooggegaan. Ze zijn betrokken geweest bij de ontwikkeling van de kalender en ze hebben zelfs de naam helpen kiezen.

Creatief schrijven: uitdaging binnen kaders

Anita Drost, coauteur Struis de Schrijfvogel en eigenaar Schrijfbende

“Als ik mijn leerlingen opdracht geef om een verhaaltje te schrijven, zijn er kinderen die meteen aan de slag gaan maar ook kinderen die tot niets komen, omdat ze geen idee hebben waarover ze moeten schrijven”, zegt de leerkracht van groep 4/5 tijdens de voorbespreking van de workshop Creatief schrijven.

Hoogbegaafd kind kan vaak ‘gewoon’ meedoen in reguliere klas

Gorredijk, Ter Apeler Courant

Met het boek laat Jan Kuipers zien dat elke school en elke leerkracht in staat is om verreweg de grootste groep slimme kinderen te bedienen, ook al wordt vaak anders beweerd.

Optische illusies zijn een kunst om te tekenen

Niels Bron, Uitgeverij Eduforce

Iedereen kent ze wel. De populaire tekeningen van M.C. Escher. Met het nieuwe tekenboek van Emmi Visser leer je zelf optische illusies tekenen. Volg simpelweg de stappen in het boek en creëer de mooiste tekeningen.  

Denken in Getallen

Emmi Visser, auteur Denken in Getallen

Waarom een reeks verrijkingswerkboeken over rekenen terwijl ik tot nu toe altijd over taal geschreven heb? Reken maar uit...

Jan Kuipers publiceert boek over ‘slimme kinderen’

Artikel SA, regionaal nieuwsplatform voor de gemeente Opsterland en omgeving.

Binnen het reguliere onderwijs is er plek voor vrijwel alle hoogbegaafde kinderen, is de overtuiging van Jan Kuipers.

Levelspel geschikt voor groep 3?

Sherrill Woldberg, onderwijsadviseur

Een mooie periode van het schooljaar is aangebroken. Leerkrachten kijken vooruit naar volgend schooljaar en willen hun leerlingen de laatste weken nog voldoende bagage meegeven. Daarnaast is het de tijd van schoolreizen, musicals, avond4daagse en warm weer. Kinderen zijn intensiever bezig met activiteiten binnen en buiten school en dit alles maakt deze periode extra inspannend.

Kei in hoogbegaafdheid, Jan Kuipers

Wat claimt de cover?

In dit boek neemt de schrijver je mee in de stappen die nodig zijn om tot een goede aanpak voor excellente en hoogbegaafde leerlingen te komen. De leerkracht in de school om de hoek staat in dit boek centraal.

Levelspel en 21^e eeuwse vaardigheden

Sherrill Woldberg, onderwijsadviseur Cedin

Het onderwijs zou het onderwijs niet zijn als er niet regelmatig nieuwe en fantastische ideeën gelanceerd zouden worden. Echte onderwijsmensen vinden zichzelf vaak meerdere keren opnieuw uit. Zo staan zelfstandig werken en differentiëren al jarenlang centraal bij onderwijsinnovaties.

Rekenkundig is een groot succes

Brigitte Bosman, auteur Rekenkundig

“Sanne vindt Rekenkundig super leuk en eerlijk gezegd snapt ze er veel meer van dan ik had gedacht. Dat ze bijvoorbeeld begrijpt dat je 5 kilometer in een half uur fietst, als je 10 kilometer in 1 uur fiets, had ik niet verwacht. Best knap van een zesjarige om die woorden om te zetten in rekenkunde.”

Onderpresteren: voor wie is ‘De kracht in Jezelf’.

Jan Kuipers, onderwijsadviseur Cedin

Slim en moeite met leren. ‘Als je slim of (hoog)begaafd bent kun je goed leren’ is een veel gehoorde uitspraak. Ongeveer één op de vijf (hoog)begaafde kinderen levert prestaties die lager zijn dan wat er op grond van hun aanleg verwacht mag worden. Onderpresteren is daarmee één van de meest raadselachtige en frustrerende problemen van (hoog)begaafde kinderen.

Ben jij die Kei in Hoogbegaafdheid?

Jan Kuipers, onderwijsadviseur Cedin

In het voorjaar van 2018 is mijn boek 'Kei in Hoogbegaafdheid' verschenen. Er zijn al heel wat boeken over (hoog)begaafdheid geschreven, vooral door professionals en ouders. In dit boek staat niet de theorie en de ervaring van ouders centraal, maar vooral de praktijk van de leerkracht. 

Rekenkundig in Levelwerk

De eisen die we stellen aan hoogbegaafde kinderen zijn de laatste 5 jaar veranderd. We verlangen meer inbreng en verwachten een onderzoekende houding van kinderen, waarbij het creatief denken wordt gestimuleerd. Dit zijn de zogenoemde hogere orde denkvragen die voor (hoog)begaafde kinderen erg interessant zijn.

Levelwerk: hoe kun je compacten?

Jan Kuipers, onderwijsadviseur Cedin

We zijn net gestart met Levelwerk en heb nu een vraag rondom het compacten. Wanneer een leerling een spellingcategorie onder de knie heeft, kan ik deze stof dan compacten, of kan de leerling door te weinig oefenen de kennis kwijt raken en is het wijs om spelling gewoon te laten maken?